Kalmeer en Reguleer

Wat is de polyvagaaltheorie?

De polyvagaaltheorie, ontwikkeld door neurowetenschapper Stephen Porges, biedt een diepgaand inzicht in hoe ons autonome zenuwstelsel voortdurend – buiten ons bewustzijn om – scant op veiligheid of gevaar. Dit gebeurt via een proces dat neuroceptie wordt genoemd. Je hoeft er dus niet over na te denken: je lichaam doet dit automatisch.

De theorie beschrijft drie autonome toestanden die elk een eigen fysiologische en emotionele ervaring met zich meebrengen:

• De ventraal vagale staat (veiligheid en verbondenheid): je voelt je rustig, verbonden, helder en sociaal.

• De sympathische staat (vechten of vluchten): je ervaart onrust, angst, boosheid of een gevoel van dreiging.

• De dorsale vagale staat (bevriezen, afsluiten): je voelt je futloos, uitgeput, verdoofd of afgesneden van jezelf of de wereld.

Wat deze theorie zo bijzonder maakt, is dat het ons helpt te begrijpen waarom we op bepaalde momenten overspoeld raken, verstarren of juist hyperactief worden. Deze reacties zijn geen karaktereigenschappen, maar automatische zenuwstelselreacties op (onbewust waargenomen) veiligheid of dreiging.

Als hypnotherapeut werk ik dagelijks met het onderbewustzijn – en de polyvagaaltheorie sluit hier naadloos op aan. Je autonome zenuwstelsel reageert namelijk vaak voordat je brein überhaupt een bewuste gedachte kan vormen. Je kunt dus “alles goed begrijpen” en toch getriggerd raken of je onveilig voelen. Door met zachtheid en nieuwsgierigheid naar je autonome reacties te leren kijken, krijg je toegang tot diepere lagen van zelfsturing en heling.

In dit programma leer je via eenvoudige, lichaamsgerichte oefeningen hoe je deze automatische processen beter kunt herkennen én reguleren. Je maakt contact met de wijsheid van je lichaam én de kracht van je onderbewustzijn – twee sleutels tot duurzame verandering en meer innerlijke rust.

Stephen W. Porges is een internationaal gerenommeerde Amerikaanse professor in psychiatrie, neurowetenschappen en biomedische wetenschappen. Hij is vooral bekend als de grondlegger van de polyvagaaltheorie, die een revolutionaire blik werpt op de werking van het autonome zenuwstelsel en onze stress- en hechtingsreacties.

Porges is emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Illinois in Chicago en verbonden aan meerdere prestigieuze instellingen, waaronder de Indiana University School of Medicine en het Kinsey Institute, waar hij jarenlang directeur was van het onderzoekslab voor gedrag en neurofysiologie.

Zijn wetenschappelijk werk beslaat meer dan 400 publicaties op het gebied van neurofysiologie, psychologie, sociale verbinding en trauma.

De polyvagaaltheorie wordt beschouwd als een doorbraak in de neurowetenschappen, omdat ze voor het eerst verklaart hoe het autonome zenuwstelsel zich aanpast aan sociale veiligheid, bedreiging en overleving – en welke rol de nervus vagus hierin speelt.

De theorie is breed erkend binnen de internationale wetenschappelijke gemeenschap en heeft diepe invloed gehad op het werk van therapeuten, psychiaters, pedagogen en traumadeskundigen over de hele wereld. Zijn inzichten zijn met name relevant gebleken in de behandeling van complex trauma, posttraumatische stress, ontwikkelingsstoornissen en angstklachten.

Stephen Porges is ook oprichter van de Traumatic Stress Research Consortium en ontving meerdere onderscheidingen voor zijn bijdragen aan de psychologie en neurowetenschappen. Zijn werk wordt actief toegepast in klinische contexten, in therapeutische modellen zoals Somatic Experiencing (Peter Levine), Sensorimotor Psychotherapy (Pat Ogden), Internal Family Systems (Richard Schwartz) en in het werk van Deb Dana, die zijn theorie vertaalde naar toegankelijke praktijkgerichte toepassingen.

Kortom: Porges’ werk biedt een solide wetenschappelijke basis en diepgaande verklaringen voor ervaringen die veel mensen jarenlang niet begrepen kregen – zoals het gevoel van afgesneden zijn van jezelf, emotionele ontregeling, of onverklaarbare stressreacties. De polyvagaaltheorie brengt hier helderheid, erkenning én hoop op herstel.

Deb Dana is therapeut en schrijver, en wereldwijd bekend als vertaler van de polyvagaaltheorie naar de praktijk. Zij ontwikkelde eenvoudige en toegankelijke manieren om mensen te helpen hun autonome zenuwstelsel te leren kennen en reguleren.

Haar werk vormt de basis voor dit oefenprogramma.

ZijnDe oefeningen zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten uit de polyvagaaltheorie en lichaamsgerichte therapieën, zoals somatic experiencing, traumatherapie en mindfulness.

Ze zijn geen vervanging voor medische of psychologische zorg, maar wel aanvullend bewezen effectief in het vergroten van stressregulatie, veiligheid en veerkracht. deze oefeningen evidence-based?

Je kunt het programma volledig op je eigen tempo doorlopen.

Ongeveer de helft van de oefeningen kunnen op één dag worden gedaan.

De andere helft nodigt je uit om langer bij een bepaald thema stil te staan – bijvoorbeeld door gedurende meerdere dagen te oefenen met een specifieke ervaring of door een bepaald aspect van je leven te onderzoeken. Deze oefeningen vragen wat meer tijd en reflectie, en bieden ruimte om iets echt te laten bezinken en verdiepen.

Zo kun je afwisselen tussen lichte, directe impulsen en oefeningen die je een tijdje meeneemt in je dagelijks leven.

Kies je voor extra begeleiding, dan kun je persoonlijke belmomenten met mij inplannen of deelnemen aan maandelijkse groepscalls (optioneel). De groepssessies organiseer ik wanneer er voldoende deelnemers tegelijk actief zijn in het programma – doorgaans bij een groep van tien of meer mensen.

Tijdens deze momenten kun je vragen stellen, inspiratie opdoen of je ervaringen delen met anderen die hetzelfde pad bewandelen. Er is geen enkele druk om iets te moeten zeggen of presteren – de sfeer is warm, veilig en ondersteunend.

De persoonlijke begeleiding is er om jou te helpen dit traject stap voor stap vol te houden. Met (tot) 50 oefeningen kan het gebeuren dat je onderweg even vastloopt, minder tijd hebt of mentaal niet de ruimte voelt. In die momenten ben ik er om samen te kijken hoe je weer in beweging kunt komen.

Een gesprek of groepscall kan net dat duwtje zijn dat je helpt de draad opnieuw op te pakken en verder te groeien in je proces.

Geen probleem. Het programma is laagdrempelig opgebouwd, met veel uitleg, voorbeelden en variatie in oefeningen.

Je mag klein beginnen, in je eigen tempo. Alles wat je doet is al waardevol – er is geen goed of fout.

Printer, pen en papier, een schrift (voor de schrijfoefeningen), toegang tot een computer of telefoon voor de audiobestanden, en vooral: nieuwsgierigheid en bereidheid om met zachte aandacht bij jezelf te zijn.

Absoluut. De oefeningen blijven onbeperkt toegankelijk en zijn bedoeld om op lange termijn in je leven te integreren.

Je kunt steeds teruggrijpen op je favoriete oefeningen, afhankelijk van wat je nodig hebt.

Ja. Dit programma is een ideale aanvulling op een 1:1 begeleiding.

Omdat het focust op het vergroten van je kalmeer- en regulatievaardigheden, kan het een waardevolle ondersteuning zijn naast gesprekstherapie, hypnotherapie of andere trajecten.

Ja, maar met aandacht.

Het programma is trauma-sensitief opgebouwd. Je leert eerst veiligheid en gronding creëren, voordat je eventueel diepere lagen aanraakt.

Als je intensieve traumaklachten hebt, raad ik je aan dit programma te combineren met professionele begeleiding.

Ik geef je graag een kleine inkijk in de vijf hoofdstukken die deze training structuur geven:

Hoofdstuk 1 – Vriendschap sluiten met je zenuwstelsel Leer je eigen autonome zenuwstelsel kennen en begrijpen. Je ontdekt hoe jouw lichaam reageert op stress en veiligheid, en ontwikkelt meer compassie voor je automatische reacties. Deze stap legt de basis voor zelfinzicht en innerlijke rust.

Hoofdstuk 2 – Bewuste aandacht voor je autonome toestanden Oefen met het herkennen van je gemoedstoestanden en de subtiele signalen van je lichaam. Je leert signalen van veiligheid en gevaar beter onderscheiden, zodat je steeds eerder kunt opmerken wat je nodig hebt om je goed te voelen.

Hoofdstuk 3 – Regulatievaardigheden ontwikkelen Ontdek praktische technieken om je zenuwstelsel actief te kalmeren en versterken. Je werkt met beweging, ademhaling, natuur, muziek en meer – en leert stap voor stap hoe je jezelf kunt ondersteunen bij stress of overweldiging.

Hoofdstuk 4 – Verbinding en saamhorigheid verdiepen Verbinding met anderen is essentieel voor ons welzijn. In dit hoofdstuk onderzoek je hoe je meer nabijheid, veiligheid en steun in je relaties kunt ervaren. Je oefent ook met dankbaarheid, compassie en het gevoel deel uit te maken van een groter geheel.

Hoofdstuk 5 – Integratie in je dagelijks leven Je leert hoe je wat je geoefend hebt verankert in je routines. Zo bouw je aan duurzame veerkracht: het vermogen om telkens weer terug te keren naar rust, zelfs bij tegenslagen. Dit wordt jouw nieuwe basis – stabiel, vriendelijk en zelfdragend.